﴿قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکمْ مَنْ یبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یعِیدُهُ قُلِ اللهُ یبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یعِیدُهُ فَأَنَّی تُؤْفَکونَ * قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکمْ مَنْ یهْدِی إِلَی الْحَقِّ...﴾ (یونس: ۳۴-۳۵)
قوله تعالی:
﴿قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکمْ مَنْ یبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یعِیدُهُ قُلِ اللهُ یبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یعِیدُهُ فَأَنَّی تُؤْفَکونَ * قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکمْ مَنْ یهْدِی إِلَی الْحَقِّ قُلِ اللهُ یهْدِی لِلْحَقِّ أَ فَمَنْ یهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یتَّبَعَ أَمَّنْ لا یهِدِّی إِلاَّ أَنْ یهْدی فَما لَکمْ کیفَ تَحْکمُونَ﴾ (یونس: ۳۴-۳۵)
ترجمه آیه:
(بگو [ای پیامبر] آیا هیچ کدام از شرکاء شما [مشرکان] کسی را به راه حق هدایت می کند؟ بگو تنها خداست که [خلق را] به سوی حق هدایت می فرماید، آیا آنکه خلق را به راه حق رهبری می کند سزاوارتر به پیروی است یا آنکه هدایت نتواند کرد مگر آنکه خود هدایت شود؟ پس شما را چه شده وچگونه چنین قضاوت باطل می کنید؟).
متن روایت (۱):
محمد بن یعقوب: عن أبی علی الأشعری، عن محمد بن عبد الجبار، عن ابن فضال والحجال، جمیعاً عن ثعلبة (بن میمون)(۱) عن عبد الرحمن بن مسلمة الجریری قال:
قلت لأبی عبد الله (علیه السلام) یوبخونا ویکذبونا أنا نقول: (إن) صیحتین تکونان، یقولون: من این تعرف المحقة من المبطلة إذا کانتا؟ قال: فماذا تردون علیهم؟ قلت: ما نرد علیهم شیئاً، قال: قولوا: یصدق بها اذا کانت من (کان) یؤمن بها من قبل، إن الله (عزَّ وجلَّ) یقول: ﴿أَفَمَنْ یهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یتَّبَعَ أَمَّنْ لا یهِدِّی إِلاَّ أَنْ یهْدی فَما لَکمْ کیفَ تَحْکمُونَ﴾(۲).
ترجمه روایت (۱):
محمّد بن یعقوب از ابو علی اشعری، از محمّد بن عبد الجبّار، از ابن فضّال وحجّال روایت آورده که هر دو از ثعلبه (بن میمون) از عبد الرّحمان بن مسلمه ی جریری روایت کرده اند که گفت: به حضرت ابو عبد الله امام صادق (علیه السلام) عرضه داشتم: (مخالفان) ما را نکوهش میکنند ودروغگو میشمارند که میگوییم: دو صیحه خواهد بود. آنها میگویند: از کجا معلوم میشود که کدام حقیقت است وکدام باطل؟
فرمود: در پاسخ آنها چه میگویید؟ عرض کردم: چیزی در ردّ آنها نمیگوییم.
فرمود: بگویید: کسی که پیشتر به آن ایمان داشته است آن را تصدیق خواهد کرد. همانا خدای (عزّ وجلّ) میفرماید: (آیا آنکه خلق را به حق راهبری میکند، به پیروی سزاوارتر است یا آنکه هدایت نتواند کرد مگر آنکه خود هدایت شود؟ پس شما را چه شده است؟ چگونه قضاوت میکنید؟).
متن روایت (۲):
محمد بن إبراهیم النعمانی فی کتاب الغیبة قال: أخبرنا أحمد بن محمد بن سعید قال: حدثنی (ثنا) علی بن الحسن (الحسین) التیملی، عن أبیه، عن محمد بن خالد، عن ثعلبة بن میمون، عن عبد الرحمن بن مسلمة الجریری، قال: قلت لأبی عبد الله (علیه السلام) إن الناس یوبخونا... وذکر الحدیث(۳).
ترجمه روایت (۲):
محمّد بن ابراهیم نعمانی در کتاب الغیبه گوید: احمد بن محمّد بن سعید خبرمان داد، گفت: حدیثم [حدیثمان] داد علیّ بن الحسن [الحسین] تیملی، از پدرش، از محمّد بن خالد، از ثعلبه بن میمون، از عبد الرّحمان بن مسلمه ی جریری که گفت: به حضرت ابو عبد الله امام صادق (علیه السلام) عرضه داشتم: مردم ما را سرزنش میکنند ... وهمین حدیث را یاد کرده است.
متن روایت (۳):
محمد بن یعقوب: عن أبی علی الأشعری، عن محمد، عن ابن فضال والحجال، عن داود بن فرقد قال: سمع رجل من العجلیة هذا الحدیث: قوله ینادی منادٍ ألا إن فلان بن فلان وشیعته هم الفائزون أول النهار، وینادی (منادٍ) آخر النهار ألا إن عثمان وشیعته هم الفائزون (وینادی أول النهار منادی آخر النهار)، فقال الرجل: فما یدرینا أیـ(ـما) الصادق من الکاذب؟ فقال: یصدق (علیها) من کان یؤمن بها قبل أن ینادی، إن الله (عزَّ وجلَّ) یقول: ﴿أَفَمَنْ یهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یتَّبَعَ أَمَّنْ لا یهِدِّی إِلاَّ أَنْ یهْدی [فَما لَکمْ کیفَ تَحْکمُونَ]﴾(۴).
ترجمه روایت (۳):
محمّد بن یعقوب: از ابو علی اشعری، از محمّد، از ابن فضّال وحجّال از داوود بن فرقد روایت آورده که گفت: مردی از عجلیّه این حدیث را شنید که منادی بانگ میزند: آگاه باشید که فلان فرزند فلان وشیعیانش رستگارند. اوّل روز این ندا میشود ودر آخر روز منادی ندا میدهد: آگاه باشید که عثمان وپیروانش رستگارند [وهمان صدای منادی اوّل روز است که در آخر روز به گوش میرسد] پس آن مرد گفت: چگونه بدانیم کدام راستگو وکدام دروغگویند؟ در جواب گفت: کسی که پیش از آن -که ندا شود- به آن ایمان داشته، آن را تصدیق خواهد کرد. خدای (عزّ وجلّ) میفرماید: (آنکه خلق را به راه حق رهبری میکند، به پیروی سزاوارتر است یا آنکه هدایت نتواند کرد مگر آنکه خود هدایت شود؟ پس شما را چه میشود؟ چگونه قضاوت میکنید).
متن روایت (۴):
ابن بابویه: قال حدثنا محمد بن الحسن (بن أحمد) بن الولید (رضی الله عنه) قال: حدثنا الحسین بن الحسن بن أبان، عن الحسین بن سعید، عن النضر بن سوید، عن یحیی الحلبی، عن الحارث بن المغیرة البصری، عن میمون البان قال:
کنت عند أبی عبد الله (أبی جعفر) (علیه السلام) فی فسطاطه فرفع جانب الفسطاط فقال: إن أمرنا لو قد کان لکان(۵) أبین من هذه الشمس المضیئة، ثم قال: ینادی منادٍ من السماء فلان بن فلان هو الامام باسمه، وینادی إبلیس (لعنه الله) من الأرض (کما) نادی برسول الله (صلّی الله علیه وآله وسلّم) لیلة العقبة(۶).
ترجمه روایت (۴):
ابن بابویه گوید: محمّد بن الحسن [بن احمد] ابن الولید [رضی الله عنه] حدیثمان داد، گفت: حسین بن حسن بن ابان، از حسین بن سعید، از نضر بن سوید، از یحیای حلبی، از حارث بن مغیره ی بصری، از میمون البان حدیثمان داد، وی گوید: در محضر امام ابو عبد الله صادق (علیه السلام) در خیمه ی آن حضرت بودم. امام (علیه السلام) گوشه ی خیمه را برداشت وفرمود: همانا هرگاه امر ما واقع شود، از این خورشید درخشان روشنتر خواهد بود، سپس فرمود: منادیای از سوی آسمان بانگ خواهد زد که: فلان فرزند فلان همان امام است -واو را نام میبرد- وابلیس که لعنت خدا بر او باد از زمین بانگ خواهد زد؛ چنانکه شب عقبه در مورد رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) بانگ زد.
متن روایت (۵):
عنه قال: حدثنا أبی رضی الله عنه قال: حدثنا [سعد بن عبد الله قال: حدثنا] محمد بن الحسین بن أبی الخطاب، عن جعفر بن بشیر، عن هشام بن سالم، عن زرارة، عن أبی عبد الله (علیه السلام) قال: ینادی منادٍ (من السماء)(۷) باسم القائم (علیه السلام)، قلت: خاص أو عام؟ قال: عام یسمع کل قوم بلسانهم، قلت: فمن یخالف القائم (علیه السلام) وقد نودی باسمه؟ قال: لا یدعهم إبلیس حتی ینادی (فی آخر اللیل) ویشکک الناس(۸).
ترجمه روایت (۵):
از اوست که گوید: پدرم (رضی الله عنه) حدیثمان گفت: [سعد بن عبد الله حدیثمان داد، وی گفت]: محمّد بن الحسین بن ابی الخطّاب، از جعفر بن بشیر، از هشام بن سالم، از زراره، از حضرت ابو عبد الله امام صادق (علیه السلام) حدیثمان داد که آن حضرت فرمودند:
منادیای (از سوی آسمان) به نام حضرت قائم (علیه السلام) بانگ خواهد زد، زراره گوید:
پرسیدم: خصوصی است یا عمومی؟ فرمود: عمومی است. هر قومی آن را به زبان خویش میشنوند. عرض کردم: پس چه کسی با حضرت قائم (علیه السلام) مخالفت خواهد کرد؛ در حالی که نام او ندا میشود؟ فرمود: ابلیس آنها را وا نخواهد گذارد تا اینکه [در آخر شب] ندا میکند ومردم را به شک میاندازد.
متن روایت (۶):
وعنه قال: حدثنا محمد بن علی ماجیلویه رضی الله عنه، عن (عمه) محمد بن أبی القاسم، عن محمد بن علی الکوفی، عن أبیه، عن أبی المغرا، عن المعلی بن خنیس، عن أبی عبد الله (علیه السلام) قال: صوت جرائیل من السماء، وصوت إبلیس من الأرض، فاتبعوا الصوت الأول، وإیاکم والأخیر أن تفتنوا به(۹).
ترجمه روایت (۶):
واز اوست که گفت: محمّد بن علی ماجیلویه حدیثمان داد، از عمویش محمّد بن ابی القاسم، از محمّد بن علی کوفی، از پدرش، از ابو المغرا، از معلّی بن خنیس، از حضرت ابو عبد الله امام صادق (علیه السلام) که فرمود: صدای جبرئیل از آسمان است وصدای ابلیس از زمین. پس شما از صدای اوّل پیروی کنید ومبادا که از صدای بعدی به فتنه در افتید.
پاورقی:
-----------------
(۱) در منبع نیست.
(۲) الروضة: ۲۰۸.
(۳) کتاب غیبت: ۲۲۶.
(۴) الروضة: ۲۰۹.
(۵) در منبع نیست.
(۶) کمال الدین وتمام النعمة - ج ۲ ص ۶۵۰.
(۷) در منبع نیست.
(۸) منبع سابق.
(۹) کمال الدین وتمام النعمة: ۲، ۶۵۲.
