(۱۵۳) ارتباط امام مهدى با امام حسين عليهما السلام
ارتباط امام مهدى با امام حسين عليهما السلام
سيد صادق سيدنژاد
بى ترديد از ابتداى خلقت بشر تا سرانجام تاريخ بشريت دو طايفه حق وباطل با يکديگر ارتباط تنگاتنگى دارند حق مداران گذشته همواره بستر سازان حق گرايان آينده اند وحق گرايان آينده تداوم بخشان راه حق پرستان گذشته. بر همين اساس است سرنوشت در افتادگان از مسير صراط مستقيم.
بنابراين پيروان حقيقت همواره با يکديگر در ارتباطند. در اين ميان ارتباط حجت هاى به حق الهى در تداوم بخشى به حفظ مسير صحيح هدايت وسعادت بشر بسيار عميق تر ومحکم تر است؛ چرا که هر نبى وولى الهى با در نظر گرفتن شرايط عصرى که در آن به سر مى برد، راه انبيا واولياى الهى پيش از خود را تداوم مى بخشد. به عبارت ديگر، همه انبيا واولياى الهى چراغ هاى نورانى هدايتند. با اين تفاوت که هر کدام متناسب با شرايط زمانى ومکانى خود به نور افشانى مى پردازند. در فرهنگ اسلامى، ائمه اطهار عليهما السلام به عنوان جانشينان پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله جملگى نور واحدند وهدف مشترکى را دنبال مى کنند. وجود هر يک از آنان، همانند يک مشعل روشن ويا علم سرافراز، مسير صحيح وکامل هدايت را به بندگان خدا نشان مى دهد وآنان را از گرفتار شدن به ضلالت وگمراهى باز مى دارد. با اين همه، ارتباط وپيوستگى بعضى از آنان با هم يکديگر از ويژگى وخصوصيت ممتازى برخوردار است که نگاهى اجمالى اين مهم بدست مى آيد. بى ترديد ارتباط ميان امام حسين (ع) با آخرين حجت الهى خود حضرت بقية الله بسيار بارز ودر خور تعمق است؛ چرا که بررسى ابعاد مختلف پيوند اين دو حجت الهى به خوبى چگونگى فراهم شدن بستر حاکميت احکام وارزش هاى الهى در سراسر عالم مشخص مى کند. اين مقال در صدد بيان برخى پيوستگى هاى سيد الشهدا با موعود بزرگ جهانى حضرت مهدى (عج) است.
امام مهدى (ع) از تبار امام حسين (ع)
در مجموعه رواياتى که از پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله وائمه اطهار عليهما السلام نقل شده، بارها تصريح شده است که منجى عالم بشريت حضرت مهدى (عج) از نسل امام حسين (ع) است. پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله در يکى از روزهاى آخر عمر مبارکشان در حالى که دستشان را به شانه امام حسين (ع) گذاشته بودند، خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا عليها السلام فرمودند: مهدى اين امت از نسل اين فرزندم است. دنيا به پايان نخواهد رسيد مگر مردى از اولاد امام حسين (ع) قيام کرده، جهان را پراز عدل وداد کند.(۱)
در جاى ديگر ضمن تعريف معرفى ائمه اطهار عليهما السلام مى فرمايند: امامان پس از من دوازده نفرند که نه نفر از آنان از تبار فرزندم حسين است ونهمين نفرشان قائم است. اين دوازده تن اهل بيت وعترت من هستند گوشت آنها گوشت من وخون آنان از خون من است.(۲)
اميرالمؤمنين على بن ابيطالب (ع) به حضرت ابا عبدالله فرمودند: نهمين فرزند تو اى حسين قائم آل محمد صلى الله عليه وآله است. او دين خدا را آشکار ساخته وعدالت را در سرتاسر روى زمين حاکميت خواهد بخشيد.(۳)
در اين باره امام حسين (ع) نيز مى فرمايند: نهمين فرزند من، قائم به حق است. خداوند به وسيله او زمين مرده را دوباره زنده خواهد ساخت ودين را حاکميت خواهد بخشيد. اوحق را على رغم ميل مشرکان ودشمنان، احقاق خواهد کرد.(۴)
تحقق اهداف عاشورا با قيام مهدى (عج)
امام حسين (ع) با هدف زنده ساختن احکام قرآن وسنت پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله واز بين بردن بدعت هايى که در نتيجه کيمت بنى اميه در دين ايجاد شده بود، قيام کردند ودر طول مسير مدينه تا کربلا، ضمن اشاره به انگيزه قيام شان مى فرمودند: من به منظور ايجاد اصلاح در امت جدم رسول خدا صلى الله عليه وآله قيام کرده ام. مى خواهم امر به معرف ونهى از منکر کنم وبه همان سيره وشيوه مرسوم جدم پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله وپدرم على بن ابى طالب (ع) عمل کنم.(۵) ودر نامه اى که به بزرگان قبايل بصره مى نويسند، تصريح مى کنند: من شما را به کتاب خدا وسنت پيامبرش دعوت مى کنم در شرايطى که ما زندگى مى کنيم، به سنت رسول خدا صلى الله عليه وآله از بين رفته است وبه جاى آن بدعت واحکام وارزش هاى غير اسلامى نشسته است. اگر شما دعوت مرا بپذيريد وبه يارى من برخيزيد، شما را به راه راست ورستگارى هدايت خواهم کرد.(۶)
از مجموعه اين گونه بيانات امام حسين (ع)، اهداف والاى نهضت عاشورا به خوبى روشن مى شود. احياى قرآن، احياى سنت نبوى وسيره علوى واز بين بردن کژى ها، وحام ساختن حق وتوان وحاکميت بخشيدن به حق پرستان ونيز از بين بردن سلطه استبدادى حکومت ستمگران وتامين قسط وعدل در عرصه هاى اجتماعى واقتصادى و... از جمله اهداف آن حضرت است.
حضرت على بن ابى طالب (ع) در توصيف سيره حکومتى امام مهدى (عج) مى فرمايند:... هنگامى که ديگران هواى نفس را بر هدايت مقدم بدارند، او (مهدى موعود) اميال نفسانى را به هدايت بر مى گرداند. در شرايطى که ديگران قرآن را با راى خود تفسير وتاويل خواهند کرد. او آراء وعقايد را به قرآن باز مى گرداند. همو به مردم نشان خواهد داد که چگونه مى توان به سيره نيکوى عدالت رفتار کرد. وتعاليم فراموش شده قرآن وسيره نبوى را زنده کرد.(۷)
امام باقر (ع) مى فرمايند: قائم آل محمد مردم را به سوى کتاب خدا، سنت پيامبر صلى الله عليه وآله وولايت على بن ابى طالب (ع) وبى زيارى از دشمنان آنان دعوت خواهد کرد.(۸)
امام صادق (ع) نيز در همين زمينه مى فرمايند: حضرت مهدى بدعت هاى ايجاد شده در دين را در سرتاسر جهان از بين خواهند برد ودر مقابل، تک تک سنت هاى نبوى را به اجرا در خواهد آورد.(۹)
در جاى ديگر، ضمن تصريح به اين حقيقت که امام مهدى (عج) بر اساس سيره وروش رسول اکرم صلى الله عليه وآله عمل خواهد کرد، درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنين مى فرمايد: قائم آل محمد (عج) به همان شيوه اى که پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله رفتار مى کردند، رفتار خواهد کرد. آنچه را که از نشانه وارزش ها وشيوه هاى جاهليت باقى مانده اند، از ميان برمى دارد وپس از ريشه کن ساختن بدعت ها، احکام اسلامى را حاکميت خواهد بخشيد.(۱۰)
باز در زمينه نوع قضاوت وداورى وبرخورد آن حضرت با ظلم وستم مى فرمايند: چون قائم ما قيام کنند، در بين مردم به عدالت داورى خواهند کرد ودر زمان او بساط ستم وبيداد از روى زمين جمع خواهد شد وراه ها امن شده.... وهر صاحب حقى به حق خود دست خواهد يافت واحکام وارزش هاى حيات بخش دينى در سرتاسر جامعه حاکميت پيدا خواهد کرد. (۱۱)
نيتجه آن که، علاوه بر مشترک بودن اهداف نهضت عاشورا با قيام امام مهدى (عج) در زمان حکومت جهانى حضرت ولى عصر (عج) بذرها ونهال هاى غرس شده در جريان قيام کربلا به بار خواهد نشست وبه برکت آن، جهان پر از عدل وداد خواهد شد. وتمام اهداف انبياى الهى از آدم تا خاتم تحقق خواهد يافت وبشر طعم واقعى صلح وامنيت وسعادت را خواهد چشيد.
ج. مهدى (عج) منتقم خون امام حسين (ع)
يکى از القاب حضرت مهدى منتقم است. در توضيح علت برگزيده شده اين لقب بر آن حضرت، مطالب زيادى در سخنان اهل بيت وارد شده است. از جمله گفته شده است که از امام محمد باقر (ع) سؤال کردند به چه مناسبت فقط به آخرين حجت الهى قائم گفته مى شود؟ امام باقر (ع) در پاسخ فرمودند: چون در آن ساعتى که دشمنان، جدم امام حسين (ع) را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتى، در حالى که ناله سرداده بودند عرض کردند: پروردگارا! آيا از کسانى که برگزيده وفرزند برگزيده تو را ناجوان مردانه شهيد کردند، در مى گذري؟ خداوند در پاسخ آنان، به ايشان وحى فرستاد که اى فرشتگان من، سوگند به عزت وجلالم از آنان انتقام خواهم گرفت. هر چند پس از مدت زمانى زياد. آن گاه خداوند متعال نور وشبح فرزندان امام حسين (ع) به آنان نشان داد وپس از اشاره به يکى از آنان که در حال قيام بود، فرمود: با اين قائم از دشمنان حسين (ع) انتقام خواهم گرفت.(۱۲)
در تفسير آيه (ومن قتل مظلوما فقد جعلنا لوليه سلطانا)... هر کس مظلومانه کشته شود ما براى ولى او تسلطى بر ظالم قرار مى دهيم.... از امام صادق (ع) روايت شده است که مراد از مظلوم در اين آيه، حضرت امام حسين (ع) است که مظلوم کشته شد ومنظور از (جعلنا لوليه سلطانا) امام مهدى است.
امام باقر (ع) تصريح مى کنند که ما اولياى دم امام حسين (ع) هستيم وهنگامى که قائم ما قيام کنند، پى گير خون امام حسين (ع) خواهد کرد.
در دعاى ندبه نيز به اين حقيقت با اين تعبير تصريح شده است: (اين الطالب بدم المقتول بکربلا) کجاست آن عزيزى که پس از ظهورش، خون شهيد مظلوم کربلا را از دشمنان باز پس بگيرد...(۱۳)
همچنين روايت شده است که وقتى حضرت مهدى (عج) پس از ظهور، در ما بين رکن ومقام براى مردم خطبه خواهد خواند، در مهم ترين از اين خطبه به صورت مکرر با نهايت اندوه وتاثر شهادت مظلومه امام حسين (ع) را مورد اشاره قرار خواهد داد. از جمله خواهد فرمود: اى مردم جهان، منم امام قائم. منم شمشير انتقام الهى که همه ستمگران را به سزاى اعمال شان خواهم رساند وحق مظلومان را از آنان باز پس خواهم گرفت. اى اهل عالم! جدم حسين بن على (ع) را تشنه به شهادت رساندند وبدن مبارک او را به صورت عريان در روى خاک رها کردند. دشمنان از روى کينه توزى جدم حسين (ع) را ناجوانمردانه کشتند.(۱۴)... در حقيقت، اين گونه عبارات نويد انتقام خون بنا حق ريخته امام حسين (ع) را به جهانيان خبر مى دهد...
همچنين روايات فراوانى رسيده که شعار ياران امام مهدى پس از ظهور، جمله بسيار الهام بخشى است وآن جمله عبارت است از: اى باز خواست کنندگان خون حسين. (ع) ومنظور از آن، اشاره به اين معناست که هنگام انتقام خون پاک امام حسين (ع) فرا رسيده است.(۱۵) کسانى که مى خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون بنا حق ريخته حجت الهى را بگيرند، بايد مهيا شوند.
د. مهدى (عج) هميشه به ياد حسين (ع)
از آنجا که امام حسين (ع) با تمام وجود همه توانمندى ها وسرمايه هاى خود را ايثار کرد تا اسلام را از خطر اساسى برهاند، آخرين حجت الهى نيز تصريح دارند که همواره به ياد ايثارگرى وفدارکارى هاى آن حضرت هستند وشب وروز با ياد آورى مصيبت هايى که بر ايشان روا داشته شده، خون گريه مى کنند.
در بخشى از زيارت ناحيه مقدسه در اين باره مى خوانيم:... اگر روزگار وقت زندگى مرا از تو (اى حسين) به تاخير انداخت ويارى ونصرت تو در کربلا در روز عاشورا نصيب من نشد، اينک من هر آينه صبح وشام به ياد مصيبت هاى تو ندبه مى کنم وبه جاى اشک بر تو خون گريه مى کنم!... بى ترديد اين گونه تعابير، نهايت محبت ودل بستگى حضرت مهدى (عج) را به سيد الشهدا (ع) نشان مى دهد وضرورت زنده نگه داشتن خاطره ابا عبدالله (ع) از طريق عزادارى به آن حضرت است وعمق فاجعه کربلا وجنايت بنى اميه به اسلام وانسانيت را افشا مى کند. حتى به ياد امام حسين (ع) بودن در عملکرد ساير ائمه اطهار (عج) ونيز به چشم مى خورد؛ يعنى آنان نيز در مواقع متعدد، اشاره به فدارکارى ها ومظلوميت هاى امام حسين (ع) دارند. که به عنوان مثال، در دعاى ندبه امام صادق (ع) ياد سيد الشهدا (ع) به همراه امام مهدى گرامى داشته شده است. در حقيقت، شکايت شهادت جانگداز حضرت امام حسين (ع) به ساحت مقدس حضرت بقية الله (عج) شده است ودر خواست مى شود که به عنايت خداوند متعال هر چه زودتر زمينه ظهور فراهم شود تا هر چه زودتر مهدى موعود ظهور نموده، انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگيرند... همواره به پيروان اهل بيت توصيه مى شود که در شب ميلاد امام عصر (عج) از زيارت امام حسين (ع) غافل نشوند.
البته، اين موضوع به همين صورت در مورد امام حسين (ع) نيز مطرح است؛ يعنى حضرت ابا عبدالله حسين (ع) نيز همواره به ياد مهدى موعود بوده وهستند. از اين رو در دعاى روز ولادت امام حسين (ع) از امام مهدى (ع) ياد مى شود. در روز عاشورا ودر زيارت عاشورا نام وياد مهدى تسلى بخش قلب سوزان شيفتگان اهل بيت است. ومجموعه اين ارتباطات، پيوند عاشورا وامام حسين (ع) را با قيام جهانى امام مهدى هر چه بيش تر روشن مى سازند.
علاوه بر آنچه گذشت بر اساس روايات بسيارى که از حضرات معصومين عليهما السلام نقل شده است در بسيارى از مسايل جزيى نيز امام مهدى (عج) با امام حسين (ع) پيوستگى ها وارتباطات قابل توجهى دارند که از آن جمله است:
۱. روز ظهور امام مهدى مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر (ع) روايت شده است که قائم آل محمد در روز شنبه که مصادف با روز عاشورا يعنى همان روزى که حضرت ابا عبدالله به شهادت رسيدند خواهد بود.(۱۶)
۲. همان گونه که امام حسين (ع) نهضت خود را از مکه آغاز کردند، يعنى پس از خارج شدن از مدينه به مکه آمدند واز کنار بيت الله الحرام قيام خود را به مردم خبر دادند وبه سمت کوفه حرکت کردند، از مجموعه روايات به خوبى روشن است که حضرت مهدى نيز از کنار بيت الله الحرام جهانيان را به بيعت با خود فراخواهد خواند وآن گاه حرکت هاى اصلاحى خود را آغاز خواهند کرد. در نهايت، مقر حکومتى خويش را در کوفه قرار خواهد داد.
۳. حتى طنين صداى امام مهدى (عج)، همان طنين صداى امام حسين (ع) است. اگر پيام مهدى همان پيام حسين (ع) که فرياد مى زند: اى مردم! مگر نمى بينيد به حق عمل نمى شود، از باطل کسى خوددارى نمى کند... امر به معروف ونهى از منکر کنار گذاشته شده است واحکام الهى وسنن پيامبر صلى الله عليه وآله اشکار هتک مى شود و... اين پيام وهشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد که امام حسين (ع) در روز عاشورا با همان لحن وآهنگ مردم را به تبعيت از حق واعراض از بدى ها فراخواندند:
(ان صوت القائم يشبه بصوت الحسين (ع)) صداى گيرا ودل نواز حضرت مهدى شبيه طنين خوش صداى آشناى اباعبدالله است.
۴. برخى از ياران حسين (ع) پس از رجعت در رکاب امام مهدى (عج) به يارى آن حضرت خواهند پرداخت وحتى برخى از فرشتگانى که جزو اصحاب امام حسين (ع) بودند، در خدمت قائم آل محمد... خواهند بود... و...
(اللهم إنا نرغب إليك في دولةٍ كريمة، تعز بها الإسلام وأهله وتذل بها النفاق وأهله...)
پى نوشت ها:
ــــــــــــــــــــــ
(۱) بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۹۱.
(۲) کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۹۴.
(۳) منتخب الاثر، ص ۴۶۷.
(۴) اعلام الورى، ص ۳۸۴.
(۵) بحار الانوار، ج ۴۵، ص ۶.
(۶) حياة الامام الحسين (ع)، ج ۲، ص ۲۶۴.
(۷) بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۰.
(۸) الزام الناصب، ص ۱۷۷.
(۹) ينابيع المودة، ج ۳، ص ۶۲.
(۱۰) بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۲.
(۱۱) همان، ص ۳۳۸.
(۱۲) دلائل الامامة، ص ۲۳۹.
(۱۳) دعاى ندبه.
(۱۴) الزام الناصب، ج ۲، ص ۲۸۲.
(۱۵) النجم الثاقب، ص ۴۶۹.
(۱۶) بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۵.
