(۱۰۵) انواع نشانه هاى ظهور
انواع نشانه هاى ظهور
نشانه هاى ظهور گوناگون است وبر شمردن همه اين اقسام، نه چندان مفيد است ونه لازم؛ چه آنکه بسيارى از آنها، نشانه هاى قطعى ظهور نمى باشد. افزون بر اين، از نظر سند ومحتوا نيز داراى اشکال است ودرستى ونادرستى آنها، خيلى روشن نيست. از اين رو در تقسيم نشانه ها تنها به موارد ذيل بسنده مى گردد:
يک. نشانه هاى حتمى وغير حتمى
در ميان نشانه هاى ظهور، شمارى از آنها به روشنى به عنوان (علايم حتمى ظهور) ياد شده است. منظور از (نشانه هاى حتمى) - در مقابل نشانه هاى غير حتمى - آن است که پديدار شدن آنها - بدون هيچ قيد وشرطى - قطعى والزامى خواهد بود؛ به گونه اى که تا آنها واقع نگردد، حضرت مهدى عليه السلام ظهور نخواهد کرد. البته بايد توجه نمود که حتمى ويا مسلم وقطعى بودن وقوع اين نشانه ها، به اين معنا نيست که پديد نيامدن آنها، محال است؛ بلکه به حسب فراهم بودن شرايط ومقتضيات ونبودن باز دارنده ها، پديد آمدن آنها - اگر خداوند اراده کند - قطعى خواهد بود.
از روايات فراوانى که در ميان آنها روايات صحيح نيز وجود دارد حتمى بودن نشانه هاى پنج گانه ذيل استفاده مى شود: خروج سفيانى، قيام يمانى، صيحه آسمانى، قتل نفس زکيّه وخسف در بيداء.
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: (پنج امر قبل از قيام قائم از نشانه ها است: صيحه وسفيانى وخسف در بيداء وخروج يمانى وقتل نفس زکيّه).(۱)
در پاره اى روايات از حتمى بودن آن نشانه ها، چنين تعبير شده است: امام صادق عليه السلام فرمود: (امور حتمى که قبل از قيام قائم به ناگزير خواهد بود [عبارت است از:] خروج سفيانى، خسف در بيداء، قتل نفس زکيّه ومنادى که از آسمان ندا سر خواهد داد).(۲)
در برابر نشانه هاى حتمى، نشانه هاى غير حتمى قرار دارد؛ يعنى، مقيد ومشروط به امورى است که در صورت تحقق آنها، به عنوان نشانه پديد مى آيد. به عبارت ديگر نشانه هاى غير حتمى شايد پديد آيد وشايد پديد نيايد وامام زمان عليه السلام ظهور کند. پاره اى از نشانه هايى که به حتمى بودن آنها تصريح نشده، از اين قرار است:
۱. مرگ وميرها، زلزله ها وجنگ ها وآشوب هاى فراگير
۲. خسوف وکسوف نابه هنگام
۳. بارش باران هاى فراوان و...
دو. نشانه هاى متصل به ظهور وغير متصل به ظهور
بر اساس رواياتى چند، شمارى از نشانه هاى ظهور، متصل به آن خواهد بود؛ به گونه اى که بين آنها وظهور حضرت مهدى عليه السلام فاصله زيادى نباشد. البته اينکه فاصله آن نشانه ها تا ظهور چه مدت ويا چند روز است، به طور دقيق روشن نيست؛ ولى قدر مسلم آن است که فاصله زياد نيست واحتمالاً، مجموعه نشانه هاى متصل به ظهور، در همان سال ظهور، يا سال پيش از آن، رخ مى دهد. براين اساس ترديدى نيست که شمارى از نشانه هاى ظهور، نزديک ظهور ومتصل به آن واقع مى شود. در مقابل نشانه هاى غير متصل است که در طول تاريخ در دوران غيبت کبرى، اتفاق افتاده وخواهد افتاد.
سه. نشانه هاى غير عادى
تحقق نشانه هاى ظهور - همچون واقع شدن ساير پديده ها - به روال طبيعى وعادى است؛ ولى پيشگويى برخى از آنها، به گونه اى در روايات بازتاب يافته که به نظر مى رسد، واقع شدن آنها به طور عادى، غيرممکن مى نمايد وتحقق آنها به صورت غيرطبيعى در چهار چوب معجزه خواهد بود؛ مثلاً طلوع خورشيد از مغرب وصيحه آسمانى، اگر همان معناى ظاهرى آنها مراد باشد، بايد به گونه معجزه رخ دهد؛ زيرا پديدار شدن چنين امورى، عادتاً ممکن نيست. البته شايد بعضى از اين نشانه ها، معناى کنايى ورمزى داشته باشد وبه رخدادهايى اشاره کند که پيدايش آنها عادتاً امکان دارد.
در پايان گفتنى است که حديث هاى فراوانى در مورد نشانه هاى ظهور، در منابع روايى وجود دارد. اسناد اين روايات، بيشتر ضعيف وغيرقابل اعتماد است. از نظر دلالت نيز، هماهنگى وانسجام لازم بين آنها نيست وپاره اى از آنها مصحف ومخلوط مى باشد.
به نظر مى رسد، اهميت بسيار مسأله (مهدويّت) از يک سو وعلاقه مندى شديد مسلمانان به آگاهى از چگونگى رخدادهاى آينده وپديدار شدن نشانه هاى ظهور مهدى عليه السلام، از سوى ديگر، سبب شده که دشمنان وبدخواهان - به ويژه حاکمان ستمگر - وسوسه شوند که در جهت برآوردن منافع سياسى خويش، تغييراتى در روايات به وجود آورند.(۳)
اينک با انبوهى از روايات صحيح وغيرصحيح در زمينه نشانه هاى ظهور، روبه رو هستيم که دست کم شمارى از آنها از آفت جعل وتحريف مصون نمانده است. متأسفانه کتاب هايى نيز وجود دارد که در آنها از سر جهل ودلسوزى ويا به عمد واز روى غرض، به اين امر دامن زده شده است.
البته برخى با گردآورى اين روايات، خواسته اند اصل آنها محفوظ بماند ونيز بنمايانند که همگان، در اصل ظهور مهدى عليه السلام اتفاق نظر دارند.
بنابراين التزام به درستى همه اين روايات مشکل است ودر بررسى نشانه هاى ظهور، احتمال جعل وتحريف ودسيسه هاى دست هاى پنهان سياست را نبايد ناديده گرفت.
البته وجود مواردى از جعل وتحريف، در نشانه هاى ظهور ويا وجود مدعيان دروغين به عنوان نمونه نشانه ها، هيچ گاه دليل اين نمى شود که همه روايات از اعتبار بيفتد ويا اصل همه نشانه ها زير سؤال برود؛ زيرا دسته اى از اين نشانه ها مسلّم وقطعى است.
همچنين وجود پاره اى اشکالات وضعف ها در نشانه هاى ظهور واحتمال تحريف وتغيير در آنها از سوى دشمنان ويا ادعاهاى واهى برخى شيّادان درباره اصل مهدويّت، هيچ گاه به اصل مهدويّت واعتقاد به ظهور قائم عليه السلام آسيبى نمى رساند؛ زيرا اعتقاد به مهدويّت وظهور حضرت مهدى عليه السلام مورد اتفاق فريقين است وبا تواتر ثابت شده است وهرگز خدشه اى در آن وارد نمى گردد.(۴)
پى نوشت ها:
ــــــــــــــــــــــ
(۱) کتاب الغيبة، ص ۴۳۶، ح ۴۲۷.
(۲) الغيبة، ص ۲۶۴، ح ۲۶.
(۳) نور مهدى، مقاله على دوانى، ص ۷۰.
(۴) چشم به راه مهدى عليه السلام، ص ۲۵۸.
